Gedichten in inheemse talen van Mexico

Weergave van God quetzalcoatl, de gevederde slang. Met licentie

De gedichten Ze zijn een vorm van artistieke expressie die de inheemse talen van Mexico sinds de oudheid hebben kunnen gebruiken. Sommige van deze talen zijn onder andere de nahuatl -de Mayan, de Mixteco, de Tzeltal, de Zapotec en de Tzotzil, onder andere.

Mexico is een van de landen met de grootste taalkundige diversiteit ter wereld en spreekt momenteel meer dan 62 inheemse talen op het nationale grondgebied. Volgens officiële statistieken waren er in 2005 ongeveer zes miljoen sprekers van een inheemse taal in dat land, terwijl andere bronnen erop wijzen dat het cijfer meer dan elf miljoen kan bereiken, wat ongeveer tien procent van de Mexicaanse bevolking vertegenwoordigt.

Elke maand verdwijnt een taal in de wereld. Mexico heeft echter veel talen die erin zijn geslaagd om de tijd te overleven, omdat ze worden gesproken door een aanzienlijk aantal mensen die hen oraal generatie overbrengen na generatie.

Elke inheemse bevolking heeft een taal en veel varianten ervan, die berekenen dat er in totaal ongeveer 364 zijn.

Gedichten in Mexicaanse inheemse talen

Mésiko Nilúame Sewá (Tarahumara)

'We ne' inóma Sewá Amaná wasachí

Jáwame.

Wekanátame Sewá ne tibúma napu

Ikí Nilú Neséroma Napulegá Semá

Rewélema Kéne Gawíwalachi.

Useisa makói okwá níima alé Sewá

jalé e'wéli, jalé kúuchi chí lé 'a

Nasítaga Leké

'Echi Sewá Kó r'íchali Jú, napu

O'Mána mésiko ra'icháluwa ra'íchali

Si'néame re lamuli napu Ikiná mésiko

Rejówe, Napuikiná Napuikiná

Ayéna Chó Napuikiná Ohké Napuikiná

Rihchiteu, Napuikiná Gomitu O'Mána

Mésiko nawajía lú.

Vertaling: Lied van de bloemen van Mexico

Ik ga naar de bloemen kijken

Ze staan ​​op in het veld.

Ik zal voor de verschillende bloemen zorgen

Ik zal iedereen beschermen die hebben

Terugbrengen

Mooi onze bergen.

Zullen zestig -twee soorten zijn

van bloemen, geweldig,

Andere kleintjes,

Het maakt niet uit of het vormen zijn

verschillend.

Die bloemen zijn de talen

die in Mexico worden gesproken

Zingen voor de Plains de talen

van alle inheemse mensen die in wonen

Allemaal Mexico;

En ook voor bossen

Over de ravijnen en op de banken

Zingen in heel Mexico.

(Auteur: Dolores Batista)

Ka yeh pie'y (mix)

Ku Xëëw Kidaknë

Kuchëpë'y jatnëp yëh,

Yukjotm jäts aamjiotm witity

Jäts xjaymiëëd.

Ku po'iantakt,

Tsap ix mits

Jäts X'Axtukt Ka Pië'y

Madi mtuu mojëp.

KU XIENONY TYAKT,

Duún pitsnëdë ixëm jën

Nëy duún ixëm kuma'y,

Its xëëw kiäxjëkomë jaduúk o'K.

Vertaling: de Jaguar -bloemen

Als de zon verborgen is

Kan u van dienst zijn: oppervlakkig lezen

Feline of Flowers wordt,

Loop jungles en bergen

Om het te nemen door Nagual.

Onder het maanlicht

Kijk naar de hemelse kluis

En je zult de Jaguar -bloemen ontdekken

Dat elke dag uw stappen zal leiden.

Wanneer de dageraad verschijnt,

Ze gaan uit als het vuur,

Zoals in een nachtdroom,

En de dag begroet ons opnieuw.

(Auteur: Martín Rodríguez Arellano)

Ti Xabú (Zapotec)

Naya ', Neza Biga'

Rendani ti lari quichi '

Cayapani chonna guie'xiña'rini

Xti Chú Nayaca

Cayua 'ti xabú

Canda 'Naxhi Guie' Riele 'ndaani' nisa

Lu gueela nanda'di '

Zadxalu 'nisaluna

Hoofd 'lii guxhalelu' Lidxilu '

Guinaazelu 'ca guie' di '

Guicaalu 'Naxhi Xticani

ne cidxilu 'naa blik nia' lii

Ra ma 'Fell nisa luguialu'

Naa Zutiide 'Xabuca

Chahuidugá

Guidabi Ladilu ', Guichaiquelu' ..

Qui ziuu guendariuba ne guenda rini '

Vertaling: zeep

Mijn linkerhand

gewikkeld met witte handschoenen

Bewaar drie rode bloemen.

Mijn rechterhand,

Houdt een zeep vast

geparfumeerd met lelies.

Vanavond Candorosa

Je zult zweet overstromen.

Ik hoop dat je de deur opent,

U ontvangt de bloemen,

Je ademt je aroma,

En je nodigt me uit om te baden.

Terwijl water je lichaam reist

Ik zal de zeep schuiven

teder

Voor je huid, haar ..

Hurd en stil.

(Auteur: Francisco de La Cruz)

Xatamaknín Kiwi (Totonaco)

Xlakata stakkgoy x'akgán,

Xlakata mastay xtawakat,

Xlakata Maskgakganán.

Wa xpalakata anán xatilinklh kiwi,

Nimakgalanankgoy,

Nimá Nilismanikgoy

Lakatunu kakiwín.

Tasipanikgonít kxlakastapukán,

Tasipanikgonít kxkilhnikán,

Tasipanikgonít kxtekgankán.

Kum Na'anan Shovel Akgxkgolh

Chu xa tlimink sen.

Nastakgwnankgoy laktsu tawán,

Namawikgoy Xtalakapastakni gesponnen

KXAKGSPúN XAKASPUPULU KILHTAMAKú.

Vertaling: er zijn gedood bomen

Omdat zijn takken groeien,

Omdat ze vruchten afwerpen,

Omdat ze een goede schaduw produceren.

Daarom zijn er lamme bomen,

Steriele bomen,

bomen die er niet aan wennen

om op andere gebieden te groeien.

Gewond door oog tot oog,

Liplip,

Van oor tot oor.

Maar zolang er oude koffers zijn

en regenval,

Kleine bladeren zullen ontspruiten,

Om de herinnering aan de vogels te voeden

Over de woestijn van de dagen.

(Auteur: Manuel Espinosa Sainos)

Nonantzin (Nahuatl)

Nonantzin ihcuac nimiquiz,

Motlecuilpan Xinechtoca

Huan cuac tiaz titlaxcal chihuaz,

Ompa nopampa xichoca.

Huan tla acah mitztlah tlaniz:

-Zapille, Teca Tichoca?

Xiquilhui xoxouhqui in cuahuitl,

Techochcti ICA POPOCA.

Vertaling: de mijne

Mijn moeder, als ik sterf,

Entiérame met je vreugdevuur

En als je naar tortilla's gaat,

Daar huilt hij om mij.

En als iemand je vroeg:

-Dame, waarom huil je?

Vertel hem dat het brandhout erg groen is

En het maakt je aan het huilen met zoveel rook.

Bin in tzuut a chi (maya)

Bin in tz'Uutz 'a chi

Kan u dienen: Literatuur van de onafhankelijkheid van Colombia: geschiedenis, onderwerpen

Tut yam x cohl

X Ciichpam Zac 

En een en een ual

Vertaling: ik zal je mond kussen

Ik zal je mond kussen

Onder de Milpa -planten, 

Scintillerende schoonheid,

Je moet haasten.

Xmoquixtill 'a mitl (nahuatl)

Momiu yezcuepontiu, in mment cuiea 'yeztli'

Aman Xquita 'Quen Yezuetzi' Maca Xcauili 'Mayezuetzi',

Tlamo yeztlamiz pampa yehua 'ica yeztli nemi'

uan a yeztli 'monemiliz.

Neca 'xichoca'?

Uan mixayo 'manocuepa' yeztli '.

Timotlamitoc uan moyezio 'nee' tlantoc.

Zan xquita 'tonahli' uan xquita 'cuacalaqui',

Uan cuaquiza ', Aman in Motonal

uan xcauili 'mitl maya' ipan tonahli '

uan maquiyezquixtiti 'pampa in tonahli'

Motonale uan tiquitaz cuacalaquiz tonahli ',

Chichiliuiz chichiliuiz, een chichiltic tlin tlin,

Iyezio 'tonahli'

Uan moztla '

Ocee tonahli 'yez.

Vertaling: bloed ontspruiten naar uw pijl

Bloed ontspruit uw pijl,

Zie nu hoe bloed afloopt, laat het bloed niet laten weglopen,

Zo niet, dan zal het bloed eindigen, omdat ze met bloed leeft en dat bloed is jouw leven.

Waarom huil je niet? En je tranen hopelijk bloed.

Je raakt op en je bloed is ook af

Ga naar de zon en kijk wanneer het verborgen is, en wanneer het verschijnt,

Nu is dit jouw dag en laat de pijl achter om naar de zon te gaan.

Ik hoop dat hij bloed krijgt, want deze dag is jouw dag

En je zult zien wanneer de zon verborgen is, deze opnieuw zal worden gered, en dat rood dat je zult zien,

Het zal het bloed van de zon zijn en morgen zal er nog een dag zijn.

Xon Ahuiyacan (nahuatl)

Ica xon ahuiyacan ihuinti xochitli, tomac man, aya. Ma op te al Aquiloto Xochicozquitl. In ToquiPpancaxochiuh, Tla Celia Xochitli, Cueponia Xochitli. Oncan Nemi Tototl, Chachalaca, TlatoHua, Hahaya Hual op Quimatli Teotl Iican, Ohuaya, Ohuaya

Zaniyo in toxochiuhica ica tonahuiyacan. Zaniyo in cuicatl, aya icaon pupulihui in mutlaocol. In Tepilhuan Ica Yehua, Amelel on Quiziza, Ohuaya, Ohuaya Quiyocoya in ipalnemohua, aya qui en hualtemahuiya moyocoyatzin, in ayahuailo xochitli, ica yehua quiza.

Vertaling: blij

Gible met de bloemen die dronken zijn, die in onze handen. Dat ze al de bloemketting zijn. Onze regenbloemen, geurige bloemen, openen al hun Corolla. Daar is de vogel, het geklets en zingt, het gaat het huis van de God kennen. Alleen met onze bloemen zijn we blij. Alleen met onze liedjes vergaat je verdriet. Oh, heren, hiermee verdwijnt uw walging. Ze worden uitgevonden door de gever van het leven, ze hebben ze de uitvinder van zichzelf, aangename bloemen, met hen laten afdalen.

Kan je van dienst zijn: Picanha: wat is, geschiedenis, hoe je het kunt voorbereiden

(Auteur: NezahualCóyotl)

Sakhil (Yucatecan Maya)

Báan yéetel bin k aalkabch'int sajkil wa mina'an tuunich.
Bíin konk k k'áajch'inti k'áanche 'tu yóok'ol
wa tak k'anchebo'ob sajako'ob ti '.
Bin wáaj k k'óoy k ich utia'al k ch'inik.
Kun Wáaj Ku Ch'áik Ku ​​Kapik Tu Jóojochil U Yich Ku K'ajoltiko'one '.
Bix Konk K K'ubeentik K Pixaan
ts'o'ok u púuts'ul Jak'a'an yóol ti 'to'ono'!

Vertaling: angst

Hoe we wegjagen als ze niet bestonden
stenen.
Hoe u ze stoelen lanceert
Als ze ook angst voelen.
Zijn we om onze ogen eruit te halen en ze te luchten?
Wat als ze in de bassins worden geplaatst en ons herkennen?
Hoe de ziel toe te vertrouwen
Als hij in angst voor ons vluchtte!

(Auteur: Briceida Cuevas Cob)

Te'j (tzeltal)

Je doet je al xc'axat en yax jach ja wutsinbelon socte ja c'ab, c'alal ca
Wuts'inon k'eluyawon ta lec.
Jo'on je al k'ixnaybat te yutil h'anaj, c'alal ta yorail.
Jo'on te yaxibon awu'un, te yax scoltayat soc te sc'a'c'alel.
Ik zal snotesat c'ala zijn, er is awin en c'alal is er tanquinti'il.
Jo'on te Ste'elon Kuchujibal te smukil ha naj, tes Ste'elul ha weibal
en Soc heeft wegib jij banti yac a cx a'wotan.
Jo'on te yocon thee tejibal'liletic, tes smakil heeft naj.
C'alal yax ayinat er zijn c'u'un Ste'elul te banti yax wayat; C'alal yax
Chamat yax a yinat ta cutil
Yutil lum.
Jo'on te Awe'elon Soc tes Nichimal van Tes St'ubilal, You Ja'at Yac Ac'anon
te biti'il yac'ane, coltaya'wonme, soc te mach'a tic yutzinon.

Vertaling: de boom

Jij die passeert en je arm tegen mij opneemt, voordat je slecht wordt, kijk me goed aan.
Ik ben de hitte van je huis op de koude winteravonden.
Ik ben de vriendelijke schaduw die je beschermt tegen de zon van augustus.
Mijn vruchten redden je honger en kalmeer je dorst.
Ik ben de balk die het dak van uw huis ondersteunt, de tafels van uw tafel, de
Bed dat u rust.
Ik ben de mango van uw gereedschap, de deur van uw huis.
Als je wordt geboren, heb ik hout voor je wieg; Als je sterft in de vorm van een kist,
Ik vergezeer je nog steeds naar de boezem van de aarde.
Ik ben brood van goedheid en schoonheidsbloem, als je van me houdt, hoe ik het verdien, verdedig me dan
Tegen de dwazen.

Referenties

1. Inheemse talen van Mexico. Opgehaald uit gemeenschappen inheemse inmoval.mx.
2. Poëzie bloemlezing in inheemse talen, eerste deel van Mexico: verschillende talen, een enkele natie. Schrijvers in inheemse talen AC. Mexico.